Een open overheid maakt de informatie waarover maatschappelijke belangstelling bestaat zo veel mogelijk actief openbaar. Actieve openbaarmaking betekent dat de overheid informatie uit eigen beweging publiceert en voor iedereen vindbaar en bruikbaar maakt. Een burger, journalist of Kamerlid hoeft hier dus niet eerst om te vragen.
| Ga naar open-overheid.nl voor opgeleverde producten en antwoorden op veel gestelde vragen over openbaarmaking. |
Aanleiding voor het project
Het project Openbaarmaking en informatiehuishouding biedt generieke ondersteuning aan rijksorganisaties bij actieve openbaarmaking en openbaarmaking op verzoek. Dit doen we door het uitwerken van definities, begrippen en werkprocessen en de ontwikkeling van hulpmiddelen. Dit moet leiden tot een rijksbrede werkwijze in de informatiehuishouding ter ondersteuning bij meer en structurele openbaarmaking.
De Wet open overheid (Woo), die op 1 mei 2022 in werking is getreden, bevat zowel openbaarmaking uit eigen beweging als openbaarmaking op verzoek. Onder actieve openbaarmaking valt de inspanningsverplichting (zie artikel 3.1) en 17 verplichte informatiecategorieën (zie artikel 3.3). Deze categorieën zijn nog niet verplicht om openbaar te maken; dit gebeurt stapsgewijs per Koninklijk Besluit. Daarnaast kan iedereen een Woo-verzoek indienen bij een bestuursorgaan of een onder een verantwoordelijkheid van een bestuursorgaan werkzame instelling, dienst of bedrijf (zie artikel 4.1). Naast de Woo worden sinds Prinsjesdag 2022 alle beslisnota’s volgens een gestandaardiseerd format actief openbaar gemaakt (beleidslijn). In een beslisnota staan de afwegingen achter een besluit door een minister of staatssecretaris.
Actieve openbaarmaking houdt meer in dan het online publiceren van bestaande informatie. Het maakt deel uit van een verandering naar een meer open en transparante organisatiecultuur. Ook is het een verandering in de manier van werken bij de (rijks-)overheid. RDDI werkt samen met het Programma Open Overheid, departementen en andere bestuursorganen om deze veranderingen richting te geven en te begeleiden. Het programma Open Overheid van Binnenlandse Zaken (BZK), richt zich hierin op het ‘wat’: een uitleg en interpretatie van de Woo. RDDI richt zich hierbij in het bijzonder op het ‘hoe’ achter actieve openbaarmaking: de techniek en processen. Zo zorgen wij ervoor dat organisaties niet individueel het wiel moeten uitvinden, maar kunnen leren van elkaar. RDDI ontwerpt generieke voorzieningen die rijksorganisaties kunnen gebruiken bij de eigen implementatie van actieve openbaarmaking.
Stand van zaken
Het project Openbaarmaking en informatiehuishouding is samen met het BZK-programma Open Overheid bezig met het uitwerken van 17 informatiecategorieën (zoals convenanten, onderzoeksrapporten en klachtenoordelen) die bestuursorganen op termijn actief openbaar moeten gaan maken (volgens artikel 3.3 in de Woo).
Samen met BZK/Open Overheid en deelnemers uit verschillende organisaties, zoals ministeries, uitvoeringsorganisaties, provincies, waterschappen en gemeenten, hebben werkgroepen plaatsgevonden. Het doel van deze werkgroepen is om definities te verduidelijken en/of om hulpmiddelen te ontwikkelen die bestuursorganen kunnen gebruiken bij het openbaar maken van de betreffende informatiecategorie.
Per informatiecategorie moet een aantal stappen worden gezet om over te kunnen gaan tot verplichtstelling van deze categorie. Deze stappen zijn: (1) startbesluit, (2) onderzoek en voorbereiding, (3) vaststelling werkdefinitie en werkwijze voor aanlevering en (4) ervaring opdoen. Per informatiecategorie is er een werkgroep van praktijkexperts uit verschillende bestuursorganen. Daarnaast wordt het KIA-platform (Kennisnetwerk Informatie en Archief) gebruikt om een bredere groep te consulteren. Na het vaststellen van de werkdefinities begeleidt het project de fase van het ervaring opdoen, met onder andere inloopspreekuren, om zo met praktijkervaring de definities te kunnen verscherpen.
- Voor de eerste vier categorieën zijn op 17 juli 2023 werkdefinities vastgesteld. Deze zijn te vinden op open-overheid.nl.
- In Q3 2023 wordt aan de tweede tranche van vier categorieën gewerkt.
- In Q4 2023 starten de werkgroepen voor de laatste tranche.
Deelprojecten
We stimuleren en begeleiden pilots, faciliteren kennisdeling en ontwikkelen en actualiseren generieke producten zoals handreikingen.
- Werkdefinitie formuleren per categorie 3.3 Woo.
- Hulpmiddelen ontwikkelen per categorie 3.3 Woo.
- Fase ervaring opdoen en begeleiden per categorie 3.3 Woo.
- Uitvoeren evaluatie sjabloon beslisnota’s.
- Het actualiseren van de verschillende handreikingen over openbaarmaking die eerder zijn opgeleverd (Woo verzoeken sneller behandelen, Actief openbaar maken doe je zo) en de Generieke werkinstructie beslisnota’s.
- Ondersteuning bieden bij de uitvoering artikel 3.1 Woo.
Mijlpalen
Resultaten en opgeleverde producten
De handreikingen Actief openbaar maken doe je zo!, Generieke werkinstructie beslisnota’s, en Woo verzoeken sneller behandelen zijn opgeleverd. Deze handreikingen worden regelmatig geactualiseerd met de nieuwste ontwikkelingen.
De Stuurgroep PLOOI heeft op 17 juli 2023 en 4 oktober 2023 werkdefinities vastgesteld van 5 van de informatiecategorieën die onder de Wet open overheid (Woo) verplicht worden. Het gaat om de werkdefinities voor de volgende informatiecategorieën:
- Bereikbaarheidsgegevens.
- Organisatie en werkwijze.
- Vergaderstukken decentrale overheden.
- Woo-verzoeken en -besluiten.
- Convenanten
Het vaststellen van de werkdefinities is de eerste stap op weg naar verplichtingstelling.
Nog op te leveren producten
- Werkdefinities van alle 17 informatiecategorieën, Q1 2024.
- Hulpmiddelen voor de 17 informatiecategorieën, Q3 2024.
- Geactualiseerde werkinstructie beslisnota’s, Q1 2024.
- Geactualiseerde handreiking Woo verzoeken sneller behandelen, Q1 2024.
- Geactualiseerde handreiking Actief openbaar maken doe je zo, Q3 2024.
Bekijk hier de verslagen van Openbaarmaking en informatiehuishouding
Bekijk hier de verslagen van Openbaarmaking en informatiehuishouding
