Nieuwsbrief RDDI, special Actieve Openbaarmaking

Na een zeer lange aanloop is de initiatief Wet open overheid op 26 januari aangenomen in de Tweede Kamer. Dit betekent de verplichting om categorieën van informatie actief openbaar te maken en de afhandeltermijnen van informatieverzoeken te verkorten.

In december sloten wij het jaar af met de dag van de Actieve openbaarmaking. Een dagvullend programma waarbij vele initiatieven en ontwikkelingen breed werden gedeeld. Vanuit ons Rijksprogramma voor Duurzaam Digitale Informatiehuishouding hebben wij producten gedeeld  waarmee iedere organisatie direct aan de slag kan, en nu ook moet. We hebben een Handreiking ‘ Actief openbaar maken doe je zo’ en we komen met een advies hoe informatieverzoeken effectiever kunnen worden afgehandeld. Voor het Rijk zijn we recent gekomen tot een eisenpakket voor betere IT-tooling om informatie goed te kunnen vinden.

Er zijn deadlines opgenomen in de wet en die willen we als Rijksoverheid natuurlijk realiseren. In de wet is ook een adviescollege opgenomen dat gaat adviseren over informatiehuishouding en openbaarheid. Een mooie impuls om de organisaties nog scherper te houden om tot meer openbaarheid en daarmee transparantie te komen.

Naast de invoering van de wet komen er ook andere ontwikkelingen op ons af, zoals de komst van de regeringscommissaris informatiehuishouding. Ook wordt de aansluiting op het Platform Open Overheidsinformatie (PLOOI) verplicht en moet iedere organisatie een actieplan ontwikkelen om de informatiehuishouding op orde te brengen. Uit het onlangs gehouden onderzoek van de Inspectie Overheidsinformatie en Erfgoed blijkt dat een deel van de rijksdienst nog niet over beleid beschikt voor informatiehuishouding en openbaarheid. Die achterstand moet worden ingelopen.

We zullen dus nog grotere stappen moeten zetten om de kwaliteitsverbetering te versnellen. Het goede nieuws is dat het kabinet hier de komende zes jaar 788 miljoen euro voor vrijmaakt.

Op het vlak van actieve openbaarmaking gaan we door met het ondersteunen van rijksorganisaties om hier proactief vorm, en voor hun eigen organisatie een passende invulling aan te geven. We zullen extra inzetten op agendering en ambitievorming, monitoring en kennisdeling.

De komende tijd kunt u ook van ons verwachten dat we bovenop de actualiteit blijven zitten en hierover met enige regelmaat zullen berichten. Via onze website, nieuwsbrief en linkedin groep houden we ons netwerk op de hoogte. We blijven met elkaar in dialoog en blijven dat, met nog meer focus, samen met u doen.

Gisteren heeft de Tweede Kamer ingestemd met de herziene initiatiefwet die door GroenLinks en D66 werd ingediend. Als de wet ook daadwerkelijk wordt ingevoerd betekent dit een verplichting tot actieve openbaarmaking van documenten en de oprichting van een adviescollege. Dit zou moeten leiden tot een transparantere overheid.

De nieuwe wet bepaalt dat overheden documenten openbaar actief moeten maken. Daarvoor zal het Platform Open Overheidsinformatie (PLOOI) worden gebruikt. Dit is één centraal punt waar alle documenten beschikbaar worden gemaakt. Volgens minister Kasja Ollongren (BZK) staan begin volgend jaar de eerste documenten op PLOOI. De gehele operatie zal volgens de minister zo’n vier jaar gaan duren.

Ook komt er een onafhankelijk adviescollege dat uitspraken doet over het openbaar maken van bepaalde stukken. Journalisten en wetenschappers die ontevreden zijn over de afhandeling van een verzoek om informatie, kunnen een klacht indienen bij het college. Het college zal zich niet bindend, maar wel met gezag uitspreken.

Over de wet wordt al sinds 2012 gesproken, maar werd meerdere malen teruggestuurd.  De laatste versie werd naar een hoger niveau getild door het recente rapport over de toeslagenaffaire van de parlementaire commissie Van Dam.

Om informatie actief openbaar te kunnen maken is een goede informatiehuishouding binnen het Rijk essentieel. Als de Rijksoverheid de totstandkoming van beleid en wetgeving onderbouwd moet kunnen verantwoorden is het tenslotte van belang dat informatie vindbaar, juist, volledig, betrouwbaar en duurzaam toegankelijk is. Juiste en toegankelijke informatie is ook nodig voor de dagelijkse bedrijfsvoering van de overheid zelf en is randvoorwaardelijk voor een goede informatievoorziening.

Tijdens de stemming in de Tweede Kamer werden gisteren (26-1) vrijwel alle door de kamer ingebrachte amendementen aangenomen. Waaronder ook die van Kamerlid van der Molen (CDA), die het mogelijk maakt om persoonlijke beleidsopvattingen in stukken die worden gebruikt voor bestuurlijke besluitvorming openbaar te maken, als dat het intern beraad niet onevenredig schaadt. De wet moet nog door de Eerste Kamer, waar de initiatiefnemers Snels en van Weyenberg zelf de verdediging zullen doen.

Zie ook voorgaande nieuwsberichten over de verplichting tot actief openbaarmaken en de kabinetsreactie op het rapport 'Ongekend onrecht'.

iBestuur magazine kwam afgelopen week met een speciale katern die volledig in het teken stond van Actieve Openbaarmaking. In dit katern vind je interviews met RDDI Programmadirecteur Jacqueline Rutjens, Marieke van Wallenburg (DG BZK) en directeur TI-NL Lousewies van der Laan . Ook is er aandacht voor de pilot Actieve openheid bij EZK en het Platform Open Overheidsinformatie (PLOOI). Dit en meer lees je in het katern van iBestuur Magazine.

De overheid moet transparant zijn en dus informatie actief openbaar maken. Een actuele uitdaging die veel vragen oproept. Hoe zorgt de overheid ervoor dat burgers, organisaties en bedrijven makkelijk kunnen beschikken over algemene openbare informatie? Wat zijn de eerste stappen die de overheid moet zetten om dit te realiseren?  Dit waren precies de vragen die aan bod kwamen op 11 december tijdens de Dag van de Actieve Openbaarmaking.

Ochtendprogramma

De dag werd geopend door Marieke van Wallenburg (DG BZK). Zij benadrukte het belang van een transparante overheid die duidelijk is in wat ze doet en waarom ze het doet, en gunde de deelnemers veel leerervaringen. Dagbegeleider Marcel Bril sprak vervolgens met Jacqueline Rutjens over informatiehuishouding en de rol die RDDI kan vervullen in de route van goede bedoelingen naar goede ervaringen. Bekijk het ochtend programma terug.

Middagprogramma

Het middagprogramma bestond uit drie webinars waarbij er dieper werd ingegaan op de inhoudelijke vraagstukken die komen kijken bij het actief openbaar maken van informatie. In het eerste webinar trapte Jelle Verburg af met een presentatie en demonstratie over aansluiten op het Platform Open Overheidsinformatie (PLOOI). Maurice Veldhoven en Vincent Wiekenkamp vertelden vervolgens over hun ervaringen en lessons learned vanuit de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed met het aansluiten op PLOOI. Tijdens het tweede webinar kwam de Direct Duidelijk Brigade in actie. Kay Bemelen en Wouter Jongepier lieten zien hoe belangrijk duidelijke communicatie is, vooral wanneer informatie straks publiekelijk beschikbaar moet zijn. Het laatste webinar bestond uit een paneldiscussie. Hierbij kwamen verschillende ervaringsdeskundigen op het gebied van het actief openbaar maken van informatie aan het woord. Zij vertelden over hun belangrijkste leerpunten en gingen vervolgens met elkaar in gesprek over de uitdagingen die er liggen op dit gebied.

Het was een geslaagde dag met een duidelijke boodschap; ga aan de slag met het actief openbaar maken van informatie! Er is nu momentum, maar de opgave is niet gemakkelijk. Het is belangrijk om concreet aan de slag te gaan, stap voor stap. En om elkaar daarbij op te zoeken! Deel kennis en ervaring.

Lees ook het hele verslag

Is deze nieuwsbrief interessant voor een collega? Stuur deze dan gerust naar hem of haar door en deel de aanmeldlink.

Heb je vragen, ideeën en/of opmerkingen? Dan horen we dat graag. Je kunt een e-mail sturen naar informatiehuishouding@minocw.nl.